Dünya Ruh Sağlığı Federasyonu tarafından 10 Ekim “Dünya Ruh Sağlığı Günü” olarak belirlenmiş ve her yıl ruh sağlığının önemine dikkat çekmek ve ruh sağlığı hizmetleri konusunda farkındalık yaratmak üzere farklı temalarla farkındalık çalışmaları yürütülmektedir. 2020 yılı Dünya Ruh Sağlığı Günü teması “Her Zaman ve Her Yerde Herkes için Ruh Sağlığı” olarak belirlenmiştir.
COVID19 ve Ruh Sağlığı
Dünya Sağlık Örgütüne göre (WHO) ruhsal sağlık; "diğer özelliklerin yanında, öznel iyi oluş, algılanan öz yeterlik, özerklik, rekabet edebilirlik, nesiller arası bağımlılık ve kişinin entelektüel ve duygusal potansiyelini gerçekleştirebilmesini" içerir. WHO ayrıca bir bireyin iyilik halinin; kabiliyetlerini gerçekleştirebilmesi, günlük stresle başedebilmesi, üretken ve toplumuna faydalı olabilmesini kapsadığını belirtmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak tanımlanan COVID-19 salgını yaygın bulaşma potansiyeli, yüksek ölüm oranı, öngörülemezliği ve alışılmadık korunma yolları (sosyal mesafe, izolasyon) nedeniyle pek çok boyutta krize neden olan küresel bir salgındır. Pandemi ile mücadeledeki küresel sınavımız tıpkı günlük hayat rutinimiz gibi ruh sağlığımızı da derinden etkilemiş durumdadır. Koronavirüs salgını insanlar ve topluluklar için stresli olabilir. Bu hastalık hakkındaki korku ve kaygı bunaltıcı olabilir, yetişkinlerde ve çocuklarda duygu değişimlerine neden olabilir. Aynı zamanda;
- Kendi sağlık durumunuz ve COVID-19'a maruz kalmış olabilecek sevdiklerinizle ilgili korku ve endişe,
- Uyku ya da yeme düzeninde değişiklikler,
- Uyumakta ya da konsantre olmakta zorluk,
- Kronik sağlık sorunlarının artması,
- Alkol, tütün ya da diğer bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımının artması gibi olumsuz etkileri olabilir.
Ruh sağlığımızı koruyabilmemiz için neler yapabiliriz?
Öncelikle içinde bulunduğumuz durumu iyi tanımlayarak, belirsizliği mümkün oldukça azaltmamız, zihin karışıklığını gidermemiz gerekir. Üzerinde iyi düşünmemiz gereken iki nokta var:
- Bu dünyayı etkileyen bir salgındır. Doğası gereği mutlaka sona erecektir. İçinde bulunduğumuz durum da bu sürecin gerektirdiği bir sonuçtur.
- Bizim sorumluluğumuz nedir? Bunu iyi bilmemiz gerekiyor. Yapmamız gereken; tanımlanmış kurallara uymaktır. Sosyal mesafe, az temas, hijyen kurallarına dikkat etmek.
- Hissettiklerinizin Anormal bir durum karşısında gösterilen Normal tepkiler olduğunu unutmayın. Bu duyguları hissederken yalnız olmadığınızı, herkesin benzer şeyler hissettiğini kendinize hatırlatın.
- Alışkanlıklarınızı eskisi gibi sürdürme isteğinizin normal olduğunu ancak kendi kontrolünüzde olmayan nedenlerle bunu yapamayacağınızı kabul edin. Yaşadığınızın geçici bir süreç olduğunu unutmayın.
- Ev içerisinde size iyi gelebilecek etkinlikler belirleyin. (çiçek bakımı, örgü, takı tasarımı, kitap okumak, müzik dinlemek) Ev içerisinde yapmayı düşünüp ertelediğiniz düzenlemelere zaman ayırın (dolapların/kitaplığın düzenlenmesi, eşyaların yerinin değiştirilmesi… vb.).
- Yakınlarınız ve sevdiklerinizle sık sık telefondan ve görüntülü sohbet edin. Sohbetlerinizde yalnızca salgından değil başka konular hakkında da konuşun.
- Yalnızca güvenilir kaynaklardan (Sağlık Bakanlığı, Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanları… vb.) aldığınız bilgilere itimat edin. Günde bir veya iki kez salgın hakkındaki haberleri izleyin. Kalan zamanlarda haber kanalları dışındaki programları da izleyin (spor kanalları, belgesel, film, dizi… vb.).
- Kendinizi, ailenizi ve toplumu korumak adına alınan önlemlere uyduğunuz için kendinizi takdir edin.
- Geçmişte yaşadığınız zorluklarda nasıl baş ettiğinizi hatırlayın ve bu durumla da başa çıkabileceğiniz konusunda kendinize güven verin.
- Her gün en az 10 dakika kendinizle baş başa kalın, gözlerinizi kapatın ve yalnızcanefes alış verişinize odaklanarak zihninizi sakinleştirin ve bedeninizi gevşetin.
- Bağışıklık sisteminizi ve ruh sağlığınızı korumak için sağlıklı beslenin, iyi uyuyun, sigara ve alkolden uzak durun, kafein içeren çay, kahve gibi içeceklerden uzak durun, bol su için.
Çocuklarımızı desteklemek için neler yapılabiliriz?
- Çocuğunuzla COVID-19 salgını hakkında konuşmak için zaman ayırın. Anlayabileceği şekilde COVID-19 hakkındaki soruları yanıtlayın ve gerçekleri paylaşın.
- Üzgün ve sıkıntılı hissetmeleri halinde, bunda yanlışlık olmadığını belirtin. Kendi stresinizle nasıl başa çıktığınızı onlarla paylaşın.
- Çocuğunuzun olayla ilgili yayınlara maruz kalmasını sınırlayın. Çocuklar duyduklarını yanlış yorumlayabilir ve anlamadıkları bir şeyden korkabilirler.
- Okula ya da yuvaya dönmek güvenli olduğunda, olağan etkinliklerine dönmelerine yardımcı olun.
- Bir rol modeli olun; molalar verin, bolca uyuyun, egzersiz yapın ve iyi besleyin. Arkadaşlarınız ve ailenizle bağlarınızı sürdürün ve sosyal destek sisteminize güvenin.
- Baş edemeyeceğiniz düzeyde psikolojik sorunlar yaşıyorsanız mutlaka bir uzmandan yardım alınız.
Covid-19 Döneminde Herkes İçin Erişilebilir Ruh Sağlığı Çalışmalarımız
Pandemi sürecinde Müdürlüğümüz bünyesinde halka ve sağlık çalışanlarına ruhsal destek sağlanması amacıyla Psikososyal Destek İl Koordinasyon Merkezi, Psikososyal Destek Birimi, Psikososyal Destek Hatları oluşturulmuştur. Danışanlara pandemi ile ilgili bilgilendirmeler yapılmış, kaygı ve stres kontrolü ile ilgili danışmanlık hizmeti sunulmuş, pandemi sürecinde çocukların süreci anlayabilmeleri ve kaliteli vakit geçirebilmeleri için oyun broşürleri, eğitici videolar paylaşılmış, halka ve sağlık çalışanlarına öneriler ile destek alabilecekleri ilgili kurum ve kuruluşlara yönlendirme gibi konularda danışmanlık hizmetleri verilmiştir. Bu hizmetler Müdürlüğümüz bünyesinde aktif olarak devam etmektedir.
Doç Dr. Erkan HİRİK
Erzincan İl Sağlık Müdürü
İhtiyaç hissettiğinizde arayabileceğiniz ve uzman personelden danışmanlık alabileceğiniz psikososyal destek hatlarımız:
- Halk Sağlığı Hizmetleri Birimi: 0446 226 5824
- Sağlıklı Hayat Merkezi: 0446 224 1069